Τετάρτη 14 Ιανουαρίου 2009

Μια σύγχρονη κιβωτός


Κείμενο: Αγγελική Δαρατσανού
Φωτογραφία: wikipedia

Σε απόσταση 1.000 χιλιομέτρων από τον Βόρειο Πόλο, στο νορβηγικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρτ, είναι το νησί Σπιτσμπέργκεν. Εκεί, μέσα σε ένα βουνό έχει κατασκευαστεί σε βάθος 120 μέτρων η “πράσινη” κιβωτός,, όπου φιλοξενούνται χιλιάδες δείγματα σπόρων από κάθε γωνιά του πλανήτη.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα είδος γιγάντιου καταψύκτη χωριτικότητας 5,200 κυβικών μέτρων που έχει την δυνατότητα να φιλοξενήσει μέχρι 4,5 εκατομμύρια είδη σπόρων που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως για την παραγωγή τροφίμων αλλά και άλλων καλλιεργειών. Το Θησαυροφυλάκειο βρίσκεται σε ένα βουνό και οι σπόροι φυλλάσονται μέσα σε τρεις αεροστεγείς θαλάμους διαστάσεων 27Χ10μ. ο καθένας ενώ, η θερμοκρασία των θαλάμων είναι μεταξύ -14 εως -18 βαθμών Κελσίου.


Επειδή η σημασία της είναι ζωτικού χαρακτήρα, η κιβωτός έχει κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αντέχει φυσικές καταστροφές μέχρι και μια ενδεχόμενη πυρηνική επίθεση.

Εμπνευστής της “πράσινης” κιβωτού, είναι ο Αμερικάνος οικολόγος και επικεφαλής του οργανισμού Παγκόσμιο Ταμείο για την Ποικιλία των Καλλιεργειών, Κόρι Φόουλερ. Η ιδέα για την δημιουργία του Παγκόσμιου Θησαυροφυλάκιου Σπόρων (όπως είναι η επίσημη ονομασία του), ξεκίνησε πριν δύο περίπου δεκαετίες με πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Ταμείου για την Προστασία των Καλλιεργιών και κύριο στόχο την διασφάλιση και προστασία βασικών φυτών και καλλιεργιών του πλανήτη.

Φυσικά, τυχαία δεν ήταν ούτε η επιλογή της Νορβηγίας (η οποία χρηματοδότησε και μεγάλο μέρος του έργου) και του 2.300 κατοίκων Σπιτσμπέργκεν. Η κάθε χώρα σε ολόκληρο τον κόσμο μπορεί να στείλει σπόρους που ευδοκιμούν στα εδάφη της διατηρώντας την κυριότητά τους. Η συλλογή καθώς και η μεταφορά των σπόρων γίνεται με την οικονομική στήριξη της Νορβηγικής κυβέρνησης σε συνεργασία με το ίδρυμα Μπιλ Γκέιτς.

Με αφορμή την κατασκευή και λειτουργία της Κιβωτού, πολλές θεωρίες συνωμοσίας άρχισαν να εμφανίζονται. Ο εμπνευστής της
τονιζει ότι «δεν χρειάζεται να πέσει ένας αστεροειδής στη Γη, για να απειληθεί η βιοποικιλότητα. Μια επιδημία, μια κακή διαχείριση, ένας πόλεμος, ένας τυφώνας, όλα αυτά μπορούν να έχουν εξίσου σοβαρές συνέπειες»

www.blue-planet.gr

Συνέχιση των αναφλέξεων φυσικού αερίου στη Νιγηρία


Κείμενο: Κώστας Μαυραγάνη


Σε μια περίοδο που η Ευρώπη αντιμετωπίζει ενεργειακά προβλήματα λόγω της παρεμπόδισης της ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία, εκατοντάδες τόννοι αναφλέγονται ημερησίως στη Νιγηρία, προκαλώντας σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή.

Ύστερα από την παρέλευση της τελευταίας προθεσμίας που είχε τεθεί από τη νιγηριανή κυβέρνηση για τη λύση του προβλήματος (Ιανουάριος 2009), οι αναφλέξεις συνεχίζονται, πυροδοτώντας με τη σειρά τους διαμάχες ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις εταιρείες που ελέγχουν τις πετρελαιοπηγές του Δέλτα του Νίγηρα. Σύμφωνα με μετρήσεις, η Νιγηρία βρίσκεται στη δεύτερη θέση της κατάταξης παγκοσμίως όσον αφορά τις ποσότητες αναφλεγομένου αερίου, ακολουθώντας τη Ρωσία. Οι αναφλέξεις φωτίζουν τον ουρανό 24 ώρες το 24ωρο, αυξάνουν τις θερμοκρασίες στη γύρω περιοχή και εξαπλώνουν τοξικά αέρια και χημικά. Αναφορές γιατρών μιλούνε για ραγδαία αύξηση των περιστατικών καρκινοπάθειας και άσθματος.

Όσον αφορά τις πετρελαϊκές εταιρείες: οι εκπρόσωποι της Royal Dutch Shell, που έχει τη μερίδα του λέοντος στην ιδιοκτησία των νιγηριανών πετρελαιοπηγών αρνήθηκαν να σχολιάσουν τους ισχυρισμούς περί επηρεασμού της υγείας των κατοίκων και μη αναστρέψιμων επιπτώσεων στο περιβάλλον. Αντί αυτού, κατηγορούν την κυβέρνηση για ανικανότητα να κατασκευάσει αγωγούς που θα επέτρεπαν την εκμετάλλευση του αερίου και να προστατέψει το προσωπικό των πετρελαιοπηγών από τις ένοπλες συμμορίες που λυμαίνονται τη χώρα, ενώ αντιπαραθέτουν στοιχεία από μετρήσεις που δείχνουν μείωση της τάξης του 30% στην ποσότητα του αναφλεγομένου φυσικού αερίου ετησίως από το 2000 και μετά.

Η εκμετάλλευση των νιγηριανών πετρελαϊκών κοιτασμάτων είχε ξεκινήσει τη δεκαετία του 1950, ωστόσο, λόγω μη δυνατότητας αποθήκευσης ή μεταφοράς, το φυσικό αέριο-παράγωγο των γεωτρήσεων απλά καιγόταν στις εγκαταστάσεις. Η κατάσταση φάνηκε να αλλάζει το 1980, με την εμφάνιση νέων τεχνολογιών και εξοπλισμού που επέτρεπαν την εξόρυξη μεγαλυτέρων ποσοτήτων, καθώς και εκμετάλλευσης του αερίου. Ωστόσο, αν και η παραγωγή των πετρελαιοπηγών αυξήθηκε, δεν συνέβη το ίδιο με το φυσικό αέριο, καθώς οι σχετικές τεχνολογίες δεν έφτασαν ποτέ στη Νιγηρία. Παρόλα αυτά, κυβερνητικοί εκπρόσωποι εξέφρασαν τη σιγουριά τους ότι τα πρόβλημα θα λυθεί εντός διαστήματος τριών μηνών, καθώς η Νιγηρία θα ελαττώσει την παραγωγή πετρελαίου της κατόπιν σχετικής εντολής του OPEC, που αποσκοπεί στον έλεγχο των τιμών του πετρελαίου.

Αφρική: Ψυγείο που λειτουργεί με τον ήλιο


Κείμενο: Νίκη Κυριακοπούλου

Η οικονομική και η τεχνολογική ανάπτυξη στην Αφρική απαγορεύει τις υλικές ανέσεις στον ίδιο βαθμό που αυτές ικανοποιούνται στις αναπτυγμένες χώρες. Αυτό το δεδομένο αφήνει ακάλυπτες καθημερινές υλικές ανάγκες των αφρικανών. Ευτυχώς, η καθημερινή τριβή των γηγενών με το θέμα, τους έκανε δημιουργικούς! Η καθημερινότητα στην Αφρική βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων, ένα από αυτά παραθέτουμε. Η υπερβολική ζέστη αχρηστεύει τα τρόφιμα τα οποία αν δεν πουληθούν ή αν δεν καταναλωθούν εντός μιας ημέρας, σαπίζουν.

Το πρόβλημα αυτό και οι διαστάσεις του έθεσαν σε λειτουργία την παρατηρητικότητα και την παραγωγική φαντασία του Mohammed Bah Abba, νιγηριανού δασκάλου. Αυτός εφηύρε ένα ψυγείο, φύλακα των τροφίμων . Το ψυγείο χρησιμοποιεί την ηλιακή ενέργεια για να λειτουργεί. Αυτό αποτελείται από δύο πήλινα δοχεία- το ένα μικρό και το άλλο μεγαλύτερό του- που τοποθετούνται το ένα μέσα στο άλλο. Στον κενό χώρο τοποθετείται άμμος, η οποία βρέχεται με όσο νερό μπορεί να απορροφήσει. Το πήλινο ψυγείο αφού γεμίσει με το περιεχόμενό του, κλείνει με ένα βρεγμένο πανί κι έτσι εκτείθεται στον ήλιο. Ο ήλιος ζεσταίνει την υγρή άμμο.

Έτσι, το νερό σταδιακά εξατμίζεται από το δοχείο, η άμμος ψύχεται καθώς και το περιεχόμενο του δοχείου. Η εφευρετικότητα του δασκάλου από τη Νιγηρία διευκόλυνε τη συντήρηση των τροφίμων. Τα τρόφιμα είναι δυνατόν να διατηρηθούν σε αυτό το ψυγείο από πέντε μέρες έως και τριάντα μέρες, ανάλογα το είδος τους. Το κόστος του ψυγείου αντιστοιχεί στα 30 λεπτά του ευρώ.

Μεγαλύτερος ο γαλαξίας μας


Κείμενο: Κατρούτσος Χρήστος
Φωτογραφία: Nasa

Βάσει νέων ερευνών, πολλάκις ισχύουσες αντιλήψεις ανατρέπονται. Έτσι και για τον γαλαξία μας, νομιζόταν διαφορετικός ως προς το μέγεθος και την ταχύτητα που κινείται όμως, αποδείχτηκε αρκετά μεγαλύτερος και ως προς τα δύο μεγέθη.

Η μέτρηση έγινε από το σύστημα VLBA όπου σύγκειται από 10 ραδιοτηλεσκόπια κατά μήκος και γύρω από τη Βόρεια Αμερική. Η έρευνα έγινε από το κέντρο Σμιθσόνιαν Αστροφυσικής, υπαγόμενο στο Χάρβαρντ. Συγκεκριμένα, κατόπιν λεπτομερούς χαρτογράφησης οι αστρονόμοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πλάτος του γαλαξία μας είναι 15% μεγαλύτερο, η μάζα 50% και η ταχύτητα περιστροφής του 10% μεγαλύτερη επίσης.

Η διαφορά στη μάζα έχει την αιτία της στη παρουσία της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης που βρίσκεται γύρω από το γαλαξία. Μάλιστα, πλέον, πλησιάζει σημαντικά το μέγεθος του γαλαξία της Ανδρομέδας, αναβαθμιζόμενος τρόπον τινά σε δίδυμο της. Έτσι, καθώς οι δυο γαλαξίες βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης, θα είναι βιαιότερο το μέγεθός της απ’ ότι νομιζόταν. Φυσικά, υπάρχει περίπτωση διαφυγής μιας και το γεγονός θα συμβεί σε 2-3 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια από σήμερα! Οι τότε κάτοικοι σίγουρα θα έχουν πάρει προφυλάξεις…

Ανθρωποκεντρική επιστήμη εναντίον χολέρα


Κείμενο: Νίκη Κυριακοπούλου
Φωτογραφία: United Nations, Flickr 1, 2, 3, 4, Centers of Disease


Παγκόσμιος χάρτης με περιοχές σε κίνδυνο από εξάπλωση χολέρας

Οι φτωχότερες χώρες του κόσμου είναι γνωστό ότι έχουν προβλήματα υγιεινής. Σήμερα η πρόσβαση σε πόσιμο νερό για 500 εκατομμύρια ανθρώπους είναι ανέφικτη. Το νερό συχνά είναι γεμάτο βακτήρια, παράσιτα και άλλους μικροοργανισμούς. Ένας από τους πιο φονικούς μικροοργανισμούς που υπάρχουν στο νερό είναι το δονάκιο της χολέρας. Τα δονάκια της χολέρας προσκολλώνται πάνω σε νερόψυλλους -κάθε νερόψυλλος μπορεί να έχει πάνω του μέχρι και 10,000 βακτήρια,η ποσότητα αυτή είναι τόσο μεγάλη που αρκεί μόνον ένας για να μολύνει τον οργανισμό.


Το βακτήριο της χολέρας

Το βακτήριο της χολέρας παράγει ένα δηλητήριο, το οποίο καταστρέφει την ικανότητα του εντέρου να απορροφήσει τα υγρά από την τροφή. Έτσι, προκαλείται η ασθένεια με διάρροια και αφυδάτωση. Το 50% των ασθενών φτάνει στον θάνατο.


Κέντρα περίθαλψης στην Ζιμπάμπουε από τον World Health Organisation

Η μεθόδευση εργασιών για τον καθαρισμό του νερού είναι δαπανηρή, ιδιαίτερα για τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Η οικονομική στάθμη εκεί είναι πολλή χαμηλή.Είναι ενδεικτικό ότι σε πολλές από αυτές τις χώρες το μέσο ημερίσιο εισόδημα είναι περίπου μισό ευρώ. Είναι δυνατόν το βακτήριο της χολέρας να εξουδετερωθεί με το βράσιμο του νερού, όμως στις φτωχότερες χώρες του κόσμου τα καύσιμα είναι ακριβά και δυσεύρετα.


Το βακτήριο της χολέρας


Ένα αμερικανικό ερευνητικό πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε στο Μπαγκλαντές και έδειξε στους φτωχούς κατοίκους της υπαίθρου το πιο οικονομικό και αποτελεσματικό φίλτρο κατά της χολέρας. Το παραδοσιακό, γυναικείο ρούχο βάσει του προγράμματος είναι η ασπίδα της υγειϊνής. Εφόσον οι νερόψυλλοι έχουν μήκος περίπου ένα χιλιοστό, όταν φιλτράρονται από ένα φθαρμένο σάρι, μένουν πάνω στο ύφασμα. 60 χωριά με 120,000 κατοίκους συμμετείχαν στο πρόγραμμα διάρκειας 19 μηνών και τα αποτελέσματα ήταν αδιαφιλονίκητα. Ο αριθμός των κρουσμάτων μειώθηκε κατά 52%,όταν το νερό φιλτραρόταν στο σάρι . Το παλιό σάρι καθαρίζει από τη χολέρα.